لومړۍ برخه
ژباړه او راټولونه: علي الله متوکل الرحمن 

په نړۍ کي د ستر خالق جل شانه په مخلوقاتو کي انسان خورا عجب مخلوق دئ، راسئ! پدې لیکنه کي د هغه د مخلوق په پېچلي جوړښت نور هم ځان پوه کړو:

د انسان دماغ ۸۰٪ اوبه دي.
په اوسط ډول د یو ځوان انسان دماغ ۱۳۷۵ ګرامه وزن لري.
د بې پروا او هیره درلودونکو ماشومانو دماغ د صحتمندو ماشومانو تر دماغ کوچنۍ وي.
د دماغ راسته طرف د ځان پېژندني مسؤلیت لري.
و دماغي حجري ته رسېدلی تاوان په مکمل ډول بیا نه جوړیږي.
تر مرګ ۳۷ ورځي وروسته بیا هم دماغ خوځنده بریښنایي اشاري جاري ساتي. 
دماغ تر ورځي، د شپې ډېر فعاله وي. 
انسان چي کله زوړ سي، له کاله یو ګرام دماغ له لاسه ورکوي.
د دماغي حجرو یوازي څلور سلنه کار کوي، پاته نوري ټوله سپمول سوي دي.
زموږ دماغ ۱۰۰ میلیارډه عصبي حجرې لري.

وینه:
په یوه څاڅکي وینه کي ۲۵۰ میلیونه حجري شتون لري. 
د انسان له یوې صحتمندې ینې څخه د ورځي ۷۲۰ لیټره وینه تېریږي. 
د انسان د پوست په یوه انچ مربع کي ۹ فوټه رګونه سته. 
د ویني د سرو کرویاتو حجرې په هرو ۶۰ ثانیو کي ستاسو په ټول بدن کي یو وار را څرخي.
په یوه ورځ کي، د هر پښتورګي څخه ۴۰۰ ځله ټوله وینه تېریږي، چي په هره ورځ کي ۴۴۰ ګیلنه کېږي.
وینه تر اوبو ۶ ځله ګاټه او سخته ده. 
بغیر له زړه او سږو څخه، د بدن پاته ټولو برخو ته وینه د بدن د لوی شریان یعني ښارګ په واسطه رسېږي. 
ستاسو پر وزن د هر پاونډ چربۍ د زیاتېدو سره ۷ مایله رګونه هم اضافه کېږي.
وینه رنګ نه لري، په سرو کرویاتو کي هیموګلوبینو و ویني ته سور رنګ ورکوي. 
وینه د انسان په بدن کي په ۲۴ ساعته کي ۱۲۰۰۰ میله سفر کوي، چي دا دومره اوږد سفر دی، لکه شمالي امریکا څلور واري. 

یو پښتورګی، د ټول ژوند په اوږدو کي تر ۱ میلیون ګیلنه زیاته وینه پاک کوي او زړه د یوه انسان په ټول ژوند کي تقریباً یو یا ۱.۵ میلیونه بیلره وینه پمپ کوي. 

د انسان زړه په یوه ورڅ کي تقریباً ۱۰۰۰۰۰ ځله غورځي ، د ښځو زړه د نارینه تر زړه زیات غورځي او که زړه د انسان له بدن څخه را وکښل سي، بیا به هم د ۵ ثانیو لپاره غورځي.

د انسان په وجود کي تقریباً ۹۶۰۰۰ کیلومتره د ویني رګونه سته او د انسان په بدن کي ۵.۶ لیټره وینه سته، چي دا وینه په یوه دقیقه کي درې ځله په ټول بدن کي راڅرخي.